Chirokitia: pozostałości neolitycznej osady na Cyprze, zwiedzanie

Najstarsze stanowisko archeologiczne na Cyprze to Chirokitia (gr. Χοιροκοιτία, czasem też Khirokitia lub Choirocoitia). Osada ta powstała w VI tysiącleciu przed naszą erą. Mieszkało w niej według szacunków nawet do 2000 mieszkańców, co czyni ją jedną z największych osad neolitycznych, które znamy. Od 1988 roku znajduje się zasłużenie na liście UNESCO. To najlepiej zachowane pozostałości prehistoryczne na Cyprze, ale też we wschodnim rejonie morza Śródziemnego.

Spis treści

Chirokitia w czasach neolitycznych

Cypr w czasach neolitycznych musiał być zasiedlony przez ludzi pochodzących z Lewantu bądź Anatolii. Podczas prac wykopaliskowych znaleziono tu krzemienne i obsydianowe sierpy ukazujące wczesny etap rewolucji agrarnej. Jednocześnie dla mieszkającej tu społeczności wciąż istotne było łowiectwo. Warto dodać, że najstarsze znaleziska archeologiczne sugerują, że mieszkańcy tej osady nie znali jeszcze ceramiki, tym samym nie wyrabiali naczyń. Te dopiero pojawiają się w późniejszym okresie.

W Chirokitia znajduje się trochę domów, grobów, a nawet murów obronnych. Choć trzeba powiedzieć to wprost, to co widzimy to naprawdę pozostałości części fundamentów. Naukowcy potrzebowali sporo czasu, by to wszystko dopasować do właściwej roli. Mamy tu także tabliczki informacyjne, które lepiej pozwolą zrozumieć i wyobrazić sobie to miejsce. Jest też kilka replik domostw ukazujących jak one właściwie mogły wyglądać. Zlokalizowano je blisko wejścia, więc od razu rzucają się w oczy. Oryginalne budowane były oczywiście z kamienia, największe z nich mają wysokość do 3 i grubość do 2,5 metra.

Stanowisko archeologiczne obecnie

Samo stanowisko jest istotne historycznie, natomiast pozostałości oryginalnych budowli są naprawdę niewielki i dobrze zabezpieczone. W praktyce nie ma szans, by na przykład chodzić po oryginalnych kamieniach, jak ma to miejsce choćby w Kurionie. Bardziej to przypomina więc zwiedzanie megalitów Hagar Qim, choć tam można było coś dotknąć.

Nazwa sugeruje także, że w tym miejscu hodowano świnie. Pierwszy człon nazwy znaczy świnia, drugi miejsce ich hodowli. Oczywiście została ona nada później. Zwłaszcza, że osada została odkryta dopiero w XX wieku. Dokładniej w 1934 dokonał tego Porfirios Dikaios, który nadzorował wykopaliska aż do 1946 roku. Wciąż niewiele wiadomo o jej historii. Zresztą wszystko wskazuje na to, że nie została jeszcze w całości odkopana.

Chirokitia: Zwiedzanie

Zwiedzanie Chirokitii nie zajmie dużo czasu, można się uwinąć nawet w godzinę. Przed wejściem znajduje się sporej wielkości parking, wystarczający zwłaszcza, że stanowisko ani nie jest duże, ani też nie przebywa tu wiele osób. Trasa wymaga wspięcia się pod górę. Całość znajduje się na otwartej przestrzeni, nie ma tu drzew, pod którymi można by się schować przed słońcem. Warto więc zabezpieczyć sobie zapas wody. Problemowe może być dojechanie do Chirokitii, lepiej trzymać się znaków, niekoniecznie nawigacji.

Jadąc trzeba zjechać z autostrady A1 i kierować się na znaki, wówczas dotrzemy na parking. Chirokitia to przede wszystkim stanowisko istotne archeologicznie i historycznie. Tu lub w bardzo podobnym miejscu, zaczęła się rozwijać wczesna cypryjska cywilizacja. Pod tym względem można to porównać choćby z Gobustanem, czy Stonehenge albo dolmenami Menga i umiejętnie do tego podejść, patrząc przez pryzmat możliwości ówczesnych ludzi. Ich osiągnięcia są oszałamiające, nawet jeśli niewiele z tego się ostało. Prezentacja ich jest jednak niewyszukana, to nie jest poziom Göbekli Tepe.